Η Αιωνιότητα της Εκκλησίας ως Διηνεκής Θ.Λειτουργία

press efimeriostop

π. ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΝΤΑΖΗΣ

Σε αξιόλογο άρθρο του στον "Εφημέριο", περιοδικό για την θεολογική και ποιμαντική ενημέρωση των εφημερίων της Ελληνικής Εκκλησίας, αναρτάται ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του έγκριτου Θεολόγου Δημήτρη Μαυροπούλου, ο οποίος είναι γνωστός για την αξιολογώτατη εξειδίκευση του στην θεολογική ανάλυση των λεγομένων και τελουμένων κατά την τέλεση του ύψιστου εκκλησιαστικού Μυστηρίου, της Θείας Λειτουργίας.

Σε κάποιο σημείο (δ),της αναλυτικής Λειτουργιολογικής παρουσίασης του, αναφέρει μία αφαιρετική Χριστολογική διατύπωση η οποία προσπαθεί να ορίσει την εν Χριστώ αέναη λειτουργική ενότητα των Πιστών, θέμα που κυρίως αναπτύσσεται στο άρθρο του αυτό.

“δ) Κάθε ἁγία Τράπεζα, ὁπουδήποτε τῆς οἰκουμένης, εἶναι ὅλη ἡ Ἐκκλησία. Καί ἡ μερίδα θείας Κοινωνίας πού λαμβάνει ἕκαστος πιστός εἶναι ὁ ὅλος Χριστός, «ὁ μελιζόμενος καὶ μὴ διαιρούμενος, ὁ πάντοτε ἐσθιόμενος καὶ μηδέποτε δαπανώμενος, ἀλλὰ τοὺς μετέχοντας ἁγιάζων». Ἔτσι ἀναδύεται τό μυστήριο τῶν πολλῶν καί τοῦ Ἑνός Χριστοῦ. Μετά τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Λόγου, οὔτε οἱ πολλοί μποροῦν νά ὑπάρξουν χωρίς τόν Ἕνα, οὔτε ὁ Χριστός χωρίς τούς πολλούς”.

Η τελευταία παράγραφος του παραθέματος του άρθρου του κου Μαυρόπουλου ίσως εμπεριέχει μια εννοιολογική “υπέρθεση” των Λ(λ)ειτουργικών συνεπειών της Θείας Ενανθρωπήσεως. Ο όρος “Υπέρθεση” είναι παρμένος από ένα γνωστικό χώρο φαινομενικά άσχετο με την Θεολογία. Συγκεκριμένα :”υπέρθεση στην κβαντική Φυσική είναι μια κατάσταση κατά την οποία δύο κβαντικές καταστάσεις προστίθενται μεταξύ τους με τρόπο που τους επιτρέπει να συνυπάρχουν μεταξύ τους ταυτόχρονα.Με αυτό τον τρόπο καθε κβαντική κατάσταση μπορεί να περιγραφεί ως το άθροισμα πολλαπλών διακριτών βασικών καταστάσεων”. Πηγή Wikipedia.

Βεβαίως κάθε θεολογική διατύπωση εμπεριέχει σχετικού βαθμού προσέγγιση της εν Χριστώ περιχωρήσεως των Πιστών εντός του Λειτουργικού Μυστηρίου. Αυτό όμως δεν σημαίνει οτι κάθε θεολογική έννοια εμπεριέχει και κάποιου βαθμού απροσδιοριστία (θεμελιώδης έννοια στην Κβαντική Φυσική).Δηλαδή σχετική δυσκολία να μεταφραστεί με απλές κατανοητές λέξεις. Βέβαια οι οποιεσδήποτε θεολογικές προτάσεις που αναπτύσσονται για την προσέγγιση θρησκευτικών καταστάσεων και γεγονότων, χρειάζονται κάποιο φιλοσοφικού τύπου σύστημα,με το οποίο θα μπορέσει η θεολογική έννοια να “κοινωνηθεί” στο επίπεδο της γλώσσας και να ειπωθεί ως ρητή διατύπωση. Μάλιστα εχει πιστοποιηθεί η βαθειά επίδραση που άσκησε στους Χριστιανούς Πατέρες και θεολόγους η Νεοπλατωνική σκέψη.

Έτσι στην κατακλείδα της παραγράφου του άρθρου που υποσημειώνουμε, υποθέτουμε, ότι εισάγει αρνητικά οχι μόνο την δυνατότητα αλλά και την αναγκαιότητα της “παρουσίας” στο εκκλησιαστικό Σώμα των Πιστών, του Σαρκωμένου ενανθρωπήσαντος Χριστού επί τούτου και σκοπίμως.

Όμως είναι δυνατόν να υπάρξει, έστω υποθετικά, αποχώρηση του Χριστού, ως Υιού Θεού, από την Ενανθρώπηση πρός ένα είδος “αποσάρκωσης” ; Με δεδομένη την Παντοδυναμία και Πανσοφία του Θεού: Σαφώς Ναι! Θα ισχυριστεί κάποιος.

Καταλήγει τότε η Θεία Σάρκωση να θεμελιούται λογικά μέσω μιας Απολλιναριστικής ή και Νεστοριανικής χροιάς διατύπωση,στη παράγραφο (δ), διότι υπονοεί οτι για να επιτευχθεί σωτηριολογικό αποτέλεσμα πρέπει να εισαχθεί ένα είδος αναγκαιότητας στην υπόσταση του Χριστού. Ένα φυσικό ανθρώπινο σώμα, με ψυχή/νού θεϊκή, όπως προδιαγράφει ο Απολλινάριος Λαοδικείας, δηλαδή “Ενσάρκωση”! Η΄ ύπαρξη Δύο ξεχωριστών (υποστάσεων) στο Πρόσωπο του Χριστού, όπως δογματίζει ο Νεστόριος, κάτι που δεν συμφωνεί με τις θεολογικές συνέπειες της Ορθοδόξου“Υποστατικής Ένωσης των δύο φύσεων, δηλαδή “Ένα” πρόσωπο του Σαρκωμένου με ανθρώπινη σάρκα Θεού Λόγου” . Η γνωστή ως διατύπωση του Αγ. Κυρίλλου Αλεξανδρείας : “Μία Φύσις του Θεού Λόγου σεσαρκωμένη”. Τήν οποία η Δ΄Οικουμενική Σύνοδος ,διόρθωσε “ “.......ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν Χριστόν, ἐν δύο φύσεσιν ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως γνωριζόμενον, οὐδαμοῦ τῆς τῶν φύσεων διαφορᾶς ἀνῃρημένης διὰ τὴν ἕνωσιν, σῳζομένης δὲ μᾶλλον τῆς ἰδιότητος ἑκατέρας φύσεως (Αντίδοσις ιδιωμάτων μεταξύ των δύο φύσεων) καὶ εἰς ἓν πρόσωπον (μία ὑπόστασιν),... οὐκ εἰς δύο πρόσωπα μεριζόμενον ἢ διαιρούμενον!

Δηλαδή “Ενα” είναι το Πρόσωπο του Χριστού, αποτελούμενο, “εκ” δύο Φύσεων Θείας και Ανθρωπίνης ή μάλλον " εν " δύο Φύσεσιν.

Άρα το Λειτουργικό Μυστήριο εξαρτάται από την παρουσία της Μίας Υπόστασης του Θεού Λόγου, λαμβάνοντας υπ όψιν την Αντίδοση των ιδιωμάτων εκατέρας των δύο Φύσεων που ενώθηκαν κατά την Ενανθρώπηση. Δηλαδή υποκρύπτεται ίσως η ερώτηση, γιατί να είναι απαραίτητη μια αρνητική θεώρηση της Σαρκώσεως, όπως στο προ οφθαλμών (δ) απόσπασμα του άρθρου του κου Μαυρόπουλου;

Αφού ο Χριστός," Ενσαρκούμενος" εν τω Ευχαριστιακώ Άρτω, όταν εισέρχεται , με τη θεία Μετάληψη, στις κατά άτομον (προσωπικές) ανθρώπινες επιμέρους φύσεις, (Στόμα-Όργανα κλπ) των κτισμάτων που Αυτός “θεώνει” δια της Αντιδόσεως των ιδιωμάτων εκάστης Φύσεως (θείας και ανθρώπινης), τότε “...θεοί το Σώμα τον δε Νούν τρέφει ξένως..”!

Αφού μεταβάλλεται δι΄ Αγίου Πνεύματος εις σώμα και αίμα του κάθε κοινωνούντος πιστού, ο Χριστός, αναποδράστως , (όχι ενδεχομένως), “υπάρχει”, κατά την διατύπωση του κου Μαυρόπουλου, χωρίς όμως να περιλάβει όλες ανεξαιρέτως τις ανθρώπινες υποστάσεις, αλλά βεβαίως παραμένει Θεάνθρωπος!

Τα ερωτήματα βεβαίως αυτά παραμένουν “λόγια”. Εάν δεν αναχθούν με λογικό -κατανοητό τρόπο, πάνω (ή μέσω), στις Λειτουργιολογικές διατυπώσεις του υπ’ όψιν άρθρου συνιστούν, κατ΄ανάγκην, υποθετικά συμπεράσματα, οφειλόμενα στην αποφατική εναλλακτική διατύπωση που αφορά την φυσική, πλήρη, μη Απολλιναριστική Ένωση Θεού και Ανθρώπου, λόγω της σωτηριολογικής μετοχής (Σωτηρίας), σ΄αυτήν όλου του Ανθρωπίνου όντος-γένους. Δηλαδή στην πραγμάτωση των ρεαλιστικών προϋποθέσεων να σωθεί ο Άνθρωπος!

Αυτό επιχειρείται στην ουσία της Χριστιανικής Θεολογικής Παράδοσης, που αρχίζει με τα συγγράμματα επ’ ονόματι του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου.

Υφίσταται βεβαίως μία δικαιολογημένη αιτία τέτοιου είδους αποφατικής χρήσης , ή με άλλα λόγια περιγραφής, της Ενανθρωπήσεώς, όπως εν προκειμένω στο άρθρο του κ.Μαυρόπουλου.

Η ανωτέρω αναγκαιότητα, λοιπόν, αποφατικής διατύπωσης των τελουμένων στη Θεία Λειτουργία, ίσως αφορά τελικά μάλλον τους ανθρώπους οι οποίοι αν και ενωμένοι με το Θεϊκό/ Ανθρώπινο Σώμα του Θεανθρώπου Λυτρωτού Χριστού, με το Άγιο Βάπτισμα ( Εις Χριστόν και εις την Εκκλησίαν) και εν συνεχεία δεν μετέχουν ή αποτυγχάνουν να αποδεχτούν την Θεία Κοινωνία της Ευχαριστιακής Συνάξεως, αντί να βιώνουν τον Σαρκωθέντα Χριστό ως Φως, Τέρψη και Χαρά Αιώνια, όπως οι υπόλοιποι αναστημένοι, μετά θάνατον κατά τη Δευτέρα Παρουσία Του, επίσης πλέον εις την Αιωνιότητα, θα τον βιώνουν ώς Κόλαση. Της οποίας η πρόγευσης μπορεί να ανιχνευθεί στην ανυπαρξία πνευματικής εμπειρίας κατα την τέλεση της Λειτουργίας και η αντίστοιχη θεώρηση του Λειτουργικού Άρτου ως κοινού!

Στο σημείο αυτό ερμηνεύεται επίσης η ανωτέρω Αναγκαιότητα, αντιστρόφως. Πρώτον δια της ισχύος της ανθρώπινης ελευθερίας (Αυτεξούσιον-ελευθέρα Επιλογή-μη αποδοχή της εν Χριστώ Σωτηρίας), δεύτερον ότι ο Θεός ως Αγάπη είναι Πανάγαθος, Παντογνώστης και Προγνώστης και διά της ενδεχόμενης Απουσίας Του, ενεργοποιεί προαιώνιες Πρόνοιες Σωτηρίας. Αξίζει όθεν προς απάντησιν των ερωτημάτων, να καταφύγουμε στη μυσταγωγική θεολογία του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, πιθανότατα και στην αντίστοιχη θεολογία περί Ακτίστων Ενεργειών, του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, όπως και στην Αγιοπνευματική θεολογική Παράδοση ,η οποία ξεκίνησε με τον συγγραφέα του Δ΄Ευαγγελίου και πρώτο Θεολόγο, Απόστολο Ιωάννη και συνεχίστηκε με τον διάδοχό του άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο ερμηνευτή της συνάντησης Θεού και Ανθρώπου στο Μυστήριο της Εκκλησίας και τον Συμεώνα τον Νέο Θεολόγο υμνητή των Θείων Ερώτων του ζώντος Χριστού εντός της ψυχής του Ανθρώπου και την πλήρωση ,το γέμισμα, τού βάθους του Ανθρωπίνου όντος (της Καρδίας) με Θεία Τριαδική Αγάπη.

Το ερμηνευτικό “κλειδί” και “συμπλήρωση”, και ακροθίνιο (δηλαδή ό,τι μπορεί να γίνει κατανοητό ανθρωπίνως), αυτής της μακαρίας Ενώσεως Χριστού και Κτίσματος, χαρίστηκε στον “ικανό” και “άριστο” των εκκλησιαστικών Πατέρων και συγγραφέων (όπως τον προδιέγραψε ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος), Άγιο Γρηγόριο Παλαμά! Ώστε να αρρυσθώμεν άνευ πλέον ερωτημάτων τις οριστικές θεολογικές απαντήσεις!

Στο παρόν θεολογικό σημείωμα, αυτό γίνεται μέσα από άρθρο, ίσως ακαδημαϊκό paper του αειμνήστου μεγάλου Ορθοδόξου θεολόγου καθηγητού Ιωάννου Ρωμανίδου, Palamite Controversies Ι και ΙΙ,(Αντιπαραθέσεις Ερμηνείας της Παλαμικής Θεολογίας),όπου παρατίθεται, ερμηνεύεται η Θεολογική εξήγηση κάθε δυνατού ερωτήματος για τη σχέση Ανθρώπου -Θεού, με όχημα την Θεολογία για τις προαιώνιες Άκτιστες Ενέργειες, του Θεού, δηλαδή θεϊκές ποιότητες, οι “οποίοι”, φέρουν, οντολογικής προσηγορίας Ονόματα: “Ανείδεοι”, “Ασχημάτιστοι”, ή γνωρίσματα: “Θεία Θελήματα”!

......Palamas makes the patristic real distinction between the essence and attributes or energies of God, insisting on the volitional and formless character of the uncreated energies by calling them ANEIDEOI (an obvious attack on Plato), ASCHIMATISTOI, and THIA THELIMATA..

https://www.oodegr.com/oode/pateres1/maksimos/perilhpsh_syggrafhs_1.htm

Περαιτέρω στον σύνδεσμο αυτό πάνω εκτίθενται τα βασικά σημεία της Θεολογίας του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού πρός απάντηση στην υπόθεση της δυνατότητος “να αποχωρήσει” ο Χριστός απο την Ανθρωπότητα Του. Επαναλαμβάνω μόνο κατ΄υπόθεσιν “εργασίας”, όπως θέλει η διατύπωση του κ.Μαυρόπουλου.

Ως βασικότερη θέση για την παρέμβαση μας υπέρ της μη, έστω υποθετικής, αποχωρήσεως από την Ενανθρώπηση, θεωρούμε την δήλωση του Αγίου Μαξίμου, ότι η Εκκλησιολογία ως Λειτουργική Θεολογία, πρέπει να προχωρήσει σε θερμό εναγκαλισμό με τον Ησυχασμό όχι ως κίνημα θρησκευτικοπνευματικό αλλά ως ο τρόπος που καθιστά καταχρηστική την αφαιρετική προσέγγιση της Σαρκώσεως στο επίμαχο σημείο του άρθρου του κου Μαυρόπουλου στον Εφημέριο.

Η Ησυχαστική Άσκηση και Θεωρία, μπορεί να αντιστρέψει το "βέλος" του Πανδαμάτορος χρόνου, δηλαδή τη ροπή πρός την Ανυπαρξία, ως συνεπειών του 2ου Θερμοδυναμικού αξιώματος, ότι κάθε ενεργειακή-υλική κίνηση τείνει στο Μηδέν, που πρεσβεύει η Φυσική Επιστήμη;

Ναι! Σύμφωνα με τις σωτηριολογικές Ασκητικές προδιαγραφές της Θείας Σαρκώσεως, πληροφορώντας, αισθητοποιώντας, τελικά, μετέχοντας στην, μόνιμη-αέναη, ευφυώς, εισαγομένη από τον κο Μαυρόπουλο αποφατικά, παρουσία του Χριστού στην Θεία Ευχαριστία, αφού εξαλείφεται, εν τω Λειτουργικό Άρτω του Σεσαρκωμένου Χριστού, οποιαδήποτε δυνατότητα υποστατικής Απουσίας του Θεού,σύμφωνα με τον Αγιο Μάξιμο! Διότι αυτή η “απουσία”, γίνεται “Παρουσία” δια της Θείας διπλής Θελήσεως και διπλής Ενεργείας του Χριστού και αποκλείει κάθε δυνατότητα υποστατικής "αποχώρησης" από την εν δύο Φύσεσιν και Μιά Υποστάσει, μακαρία Θεανθρώπινη Ενότητα Θεού και Ανθρώπου.

Άρα μπορεί ο Χριστός, εάν θέλει, να αποχωριστεί τον Άνθρωπο ,αλλά επειδή “Θέλει και Μπορεί ”, μένει πάντα ενωμένος μετά την Θεία Ενανθρώπηση, κατά την ασύλληπτης θεολογικής εμπνεύσεως φράση του αγίου Μαξίμου από το γνωστό χωρίο από των « Θεολογικών Κεφαλαίων» ή όπως τα λένε ορισμένοι βυζαντινολόγοι, τα «Γνωστικά Κεφάλαια» ή «περί Θεολογίας εκατοντάς πρώτη»: «Το της ενσωματώσεως του Λόγου μυστήριον έχει πάντων των τε κατά την Γραφήν αινιγμάτων και τύπων την δύναμιν (την δυναμική σημασία δηλαδή) και των φαινομένων κτισμάτων την επιστήμην (γνώσιν). Και «ο μεν γνους Σταυρού και Ταφής (του Χριστού εννοείται) το μυστήριον, έγνω των προειρημμένων τους Λόγους». Δηλαδή τους “Ανείδεους”, “Ασχημάτιστους”, “Θεία Θελήματα “ του αγίου Γρηγορίου Παλαμά! «Ο δε της Αναστάσεως μυηθείς την απόρρητον δύναμιν, έγνω τον εφ’ ω τα πάντα προηγουμένως ο Θεός υπεστήσατο σκοπόν».

Μόνο στο μυστήριο του Μεσσία, του Χριστού, καταλαβαίνουμε ό,τι έχει γραφεί. Καταλαβαίνουμε την Γραφή ως λόγο και ως τύπο και ως συμβολισμό και ως ιστορία, δηλαδή περιγραφή γεγονότων και συμβάντων. Αλλά ο άγιος Μάξιμος ομιλεί στη συνέχεια και για τα κτίσματα. Κι αυτά οδηγούν στον Χριστό. Ολόκληρη η δυναμική πορεία, που κατεγράφει μόνο στην Αγία Γραφή, η οντολογική πορεία της κτίσεως, (αρνητική ή θετική, προϊούσα ή οπισθοχωρούσα) , οδηγεί στον Χριστό!

Αν σωστά κατανοείται, στο παρόν κείμενο δεν καταγγέλεται υποψία εσφαλμένης ερμηνείας, στο υπο οφθαλμών απόσπασμα του άρθρου του Δημ. Μαυρόπουλου απο το περιοδικό Εφημέριος, παρά μόνο γίνεται η δήλωση ότι δεν υφίσταται ποτέ, ούτε κατά φιλοσοφικήν υποθετική αναγκαιότητα, υποστολή της Θεανθρωπότητος του Χριστού, άνευ της Θείας διττής Θελήσεως.

Δηλαδή είναι σαν να μας φωνάζει ο Θεός Λόγος: “Μη φοβάσαι! Αυτό που φαίνεται αδύνατο ανθρωπίνως γίνεται δυνατό δια της Ακτίστου Ενεργείας του Θελήματος του Αγίου Πνεύματος του Θεού”, “το εκπορευόμενο εκ του Πατρός και αποστελλόμενο δι΄εμού”!

Επειδή θεία Θέληση ή Θείο Θέλημα, είναι “όρεξη εκάστης των ηνωμένων αδιαιρέτως, αχωρίστως, ατρέπτως, ασυγχύτως, Φύσεων του Σαρκωθέντος Κυρίου” . Και εφ΄ όσον στον Χριστό υπάρχουν δύο φύσεις και δύο θελήσεις κατά το δόγμα της 5ης Οικουμενικής Συνόδου, μεταξύ φυσικού και γνωμικού θελήματος, πιστοποιείται η διαφορά μεταξύ σύνθετης φύσεως και “σύνθετης” υποστάσεως, κατά την αυθεντική θετικού χαρακτήρος ερμηνεία του Αγίου Μαξίμου ερμηνεύοντος την φράση τού αγίου Διονυσίου τού Αρεοπαγίτου, «μία θεανδρική ενέργεια», αντίστοιχη της Κυριλλείου εναλλακτικής διατυπώσεως, του ανωτέρω προσδιορισμού των “δύο φύσεων του Κυρίου” της 4ης Οικ.Συνόδου ως «μίας Φύσεως του Χριστού σεσαρκωμένης». Δεν “αποχωρεί” ο Χριστός λόγω της αναγκαιότητος να μείνει ακεραία η Θεανθρώπινης Υποστάσή Του, αλλά λόγω της Θείας Θελήσεως να παραμείνει στην μετά του Ανθρώπου Ένωση της Θείας Του Φύσεως αιωνίως!

Περαιτέρω στην θεία Ευχαριστία ο άγιος Μάξιμος βλέπει τις Τρεις κινήσεις, ήτοι την κίνηση τού ανθρώπου από τον πεπτωκότα κόσμο στην Εκκλησία, την κίνηση τού ανθρώπου προς τα Έσχατα, προς την Βασιλεία τού Θεού από αυτήν την ζωή, όχι στην αναγκαιότητα του Βέλους του Χρόνου που τείνει στο Μηδέν! Αλλά την κίνηση τού ανθρώπινου νου από τον κόσμο τής περιπλανήσεως στα αισθητά, στο “Ιερό Βήμα” τής ειρηναίας καρδίας στην οποία “καταβιβάζεται” και εκχωρείται προσευχητικώς, ο ανθρώπινος νούς.

Πάντοτε με την βεβαιότητα ότι ".... ημείς δε, έχομεν νούν Χριστού!

Η Επιστολή Α' Παύλου προς Κορινθίους αναφέρει ....

....τίς γάρ εγνω νούν Κυρίου, ος συμβιβάσει αυτόν; ημεις δε νουν Χριστου έχομεν. Θεμέλιον γάρ αλλον ουδείς δύναται θείναι παρά τον κείμενον, ος εστιν Ιησούς Χριστός.

Στιχ 18 “...Μηδεις εαυτόν εξαπατάτω. Ει τις δοκεί σοφός είναι εν υμίν εν τω αιώνι τούτω, μωρός γενέσθω, ίνα γένηται σοφός. Στιχ.19 η γαρ σοφία του κόσμου τούτου μωρία παρα τω θεώ εστιν. Γέγραπται γάρ, ο δρασσόμενος τους σοφούς εν τη πανουργία αυτών. Στιχ.20 και πάλιν, Κύριος γινώσκει τους διαλογισμούς των σοφών οτι εισιν μάταιοι. Στιχ.21 Ωστε μηδείς καυχάσθω εν ανθρώποις, πάντα γαρ υμών εστιν.Στιχ. 22 ειτε Παύλος είτε Απολλώς είτε Κηφάς, είτε κόσμος είτε ζωή, είτε θάνατος, είτε ενεστώτα, είτε μέλλοντα, πάντα υμών, στιχ.23 υμείς δε Χριστού, Χριστός δε Θεού”.

Μέσα στην προοπτική αυτή εντάσσονται και οι ερμηνευτικές αναλύσεις του αγίου Μαξίμου, στα έργα τού αγίου Διονυσίου τού Αρεοπαγίτου, αφού αυτές οι αναλύσεις συνετέλεσαν σε μεγάλο βαθμό στο να καταλάβουμε την ορθόδοξη διδασκαλία τών εκπληκτικών αυτών μυστικών συγγραμμάτων, για την Θεαρχία, τις θεωνυμίες, την Ουράνια και την εκκλησιαστική Ιεραρχία, την καταφατική και την αποφατική Θεολογία, την συμβολική Θεολογία, τον θείο Γνόφο και όλα τα άλλα σημαντικά θέματα που συναντάμε στα αρεοπαγιτικά συγγράμματα.

Η τελευταία αυτή Αρεοπαγιτική “γλώσσα”, που βλέπει τον Θεό υπαρκτό μέσα από τη ...ανυπαρξία Του δικαιολογεί τελικά έστω εν μέρει την αφαιρετική διατύπωση της (δ) παραγράφου της πάντοτε λίαν ενδιαφέρουσας αναλυτικής σκέψης του αξιόλογου Θεολόγου κου Δημήτρη Μαυρόπουλου!

 

 

 


Εκτύπωση   Email